Prvi album koji je objavio Muzički informativni centar Srbije je pod nazivom „Bokan Stanković: tradicionalna svirka na okarini u Lasovu i istočnoj Srbiji“ (MICS, 2022).
Veliki centar sviranja na okarini i njene izrade bilo je selo Lasovo, u istočnoj Srbiji, u okolini Zaječara, u oblasti Crna Reka, iz kojeg narodni umetnik Bokan Stanković potiče. Iako Lasovo geografski nije tako daleko od paraćinskog kraja, u kojem je delovao Božidar Vekić (koji je svoj uticaj izvršio i na tradicionalnu muziku istočne Srbije), tradicija lasovačkih okarinista je potpuno drugačija i originalna – i po obliku instrumenta i njegovim karakteristikama, i po njegovom zvuku, i po načinu sviranja na njemu, i po repertoaru koji se na njemu izvodi. Tokom XX veka u ovom selu je bilo više okarinista (nekoliko desetina), međutim Bokan Stanković je ostao poslednji aktivni izvođač ove tradicije, njen poslednji izdanak, s tim što ju je on, kao odličan poznavalac ne samo muzičke tradicije svoga sela, već i čitave istočne Srbije, pa i Srbije uopšte, repertoarski i nadgradio. Zbog svega toga su Muzički informativni centar Srbije i Word music asocijacija Srbije prihvatili predlog etnologa i antropologa dr Dejana Krstića, da objavi još jedan njegov kompakt-disk samo sa svirkom na okarini, a i prateću publikaciju, posvećenu tradiciji sviranja i pravljenja okarine u istočnoj Srbiji, posebno u selu Lasovu. Ovaj kompakt-disk i publikacija sada su pred vama.
Na disku je sačuvano 46 melodija narodnih igara i narodnih pesama koje se sviraju na lasovskoj okarini. Osim melodija koje su se svirale i pevale u Lasovu, on izvodi i melodije iz drugih mesta u istočnoj Srbiji. Bokan Stanković je, može se reći, majstor sviranja na ovom instrumentu.
U publikaciji koja prati kompakt-disk nalaze se, pored do sada poznatih podataka iz literature i iz drugih izvora o okarini u Srbiji, i potpuno novi podaci o okarini i okarinistima u istočnoj Srbiji, o okarinistima iz Lasova, o tradiciji sviranja i izrade okarine u ovom selu, kao i o svim melodijama koje se na kompakt-disku nalaze. Oni su uglavnom dobijeni od Bokana Stankovića, ali su za ovu priliku i dopunjeni na osnovu terenskih razgovora i drugih izvora, a i potkrepeljeni sa dosta fotografija pronađenih na terenu. Više od 30 nabrojanih istaknutijih okarinista i majstora za izradu okarina iz Lasova i priloženi podaci o svakom od njih jasno pokazuju da je ovo selo bilo jedinstveni i najveći centar ovog instrumenta ne samo u istočnoj Srbiji već i u Srbiji uopšte, a možda i na Balkanu. Izloženi su putevi prenošenja i evolucija ove tradicije, podaci o njenoj ulozi u lokalnoj društvenoj sredini, o repertoaru koji se na okarini izvodi, o načinu svirke na njoj, o njenim karakterisikama kao instrumenta, o njenoj izradi. Reč je o instrumentu koji je, pre svega, sviran uz stočarski ili zemljoradnički rad u seoskom ataru, na otvorenom prostoru, ali je korišćen i za zabavu i za pratnju igre na manjim skupovima – sedeljkama. Veoma širok i raznovrstan repertoar izvođen na okarini u ovom selu odredila je okolnost da je ono u isto vreme, od samog početka i tokom prve dve trećine XX veka, bilo i istaknuti centar duvačkih narodnih orkestara, koji su imali veoma dobru reputaciju i koji su unajmljivani po celoj oblasti Crna Reka, te su zbog toga imali i širok repertoar – od izvornih melodija iz lokalne tradicije cele ove oblasti, preko svojevremeno popularnih melodija gradskih ciganskih gudačkih orkestara, do numera sa radija i sa gramofonskih ploča. Ono što im je u uho ulazilo preko duvačkih orkestara, koji su u javnom životu bili stalno prisutni, mnogi žitelji Lasova su prenosili na okarinu, a kasnije su, od 50-ih do 70-ih godina XX veka, kao i sami duvački orkestri, pod uticajem radija prihvatali i na nacionalnom nivou tada popularnu pomoravsko-šumadijsku muzičku tradiciju. Inače, masovnom prihvatanju okarine u ovom selu doprinelo je i to što je na lestvici vrednosti ove mikro društvene zajednice muzika bila na veoma visokom mestu.
dr Dejan Krstić
